Kuyum Ticareti Hakkında Yönetmelik

Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan Kuyum Ticareti Hakkında Yönetmelik (“Yönetmelik”) 31454 Sayılı Resmî Gazete ’de yayımlanarak 14.04.2021 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Yönetmelik kuyum ticaretine ilişkin usul ve esasları düzenlemek amacıyla çıkarılmıştır.

1. Genel Olarak

Yönetmelik, 14.01.2015 tarihli ve 6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un (“Kanun”) 16. maddesinin birinci fıkrasına ve 10.07.2018 tarihli ve 30474 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 1 sayılı CumhurbaşkanlığıTeşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 446. maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.

Yönetmelik’in kapsamı; gerçek veya tüzel kişi tacirler ile esnaf ve sanatkârların kuyum ticareti faaliyetlerine ve yetki belgesi verilmesine, yenilenmesine, iptaline ilişkin usul ve esaslara ilişkindir. Yönetmelik, kuyum ticaretiyle ilgili ilkeleri,kuralları ve yükümlülükleri belirlemekte ve Ticaret Bakanlığı (“Bakanlık”) ve ilgili kurum ve kuruluşların kuyum ticaretine ilişkin görev, yetki ve sorumluluklarını düzenlemektedir.

27.10.1999 tarihli ve 4458 sayılı Gümrük Kanunu ile 21.03.2007 tarihli ve 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu çerçevesinde yapılan satışlar bu Yönetmelik kapsamı dışında tutulmuştur.

2. Yetki Belgesi Tanımı, Kapsamı ve Başvuru Süreci

Yönetmelik uyarınca, münhasıran işlenmiş altın ya da işlenmiş altın ile birlikte diğer kuyum alımı ve perakende satımına yönelik faaliyetler bütününe kuyum ticareti; kuyum ticareti ile iştigal edilebilmesi için kuyum işletmeleri adına düzenlenen belgeye ise yetki belgesi denmektedir.

Yalnızca yetki belgesine sahip kuyum işletmeleri tarafından kuyum ticareti yapılabilecektir. Yetki belgesi bulunmayan işletmeler, kuyum ticaretiyle iştigal edildiği izlenimi veren işaret ve ifadeler kullanamazken, söz konusu yetki belgesi, her bir kuyum işletmesi için ayrı ayrı düzenlenecektir ve devredilemeyecektir.

Yetki belgesi alınması, yenilenmesi ve iptali gibi işlemler kuyum işletmesinin bulunduğu yerdeki il müdürlüğü tarafından Kuyum Ticareti Bilgi Sistemi (“Bilgi Sistemi”) üzerinden yapılacaktır.

Ticari işletme adına düzenlenen yetki belgesinde asgari olarak, Merkezi Sicil Kayıt Sistemi (“MERSİS”) numarası ve MERSİS ’e kayıtlı işletme adı ve adresi ile ticaret unvanı; esnaf ve sanatkâr işletmesi adına düzenlenen yetki belgesinde ise Esnaf ve Sanatkâr Bilgi Sistemine (“ESBİS”) kayıtlı işletme adı ve adresi ile işletme sahibinin adı, soyadı ve T.C. kimlik numarası veya yabancı kimlik numarasının yer alması gerekmektedir.

Yetki belgesi başvurusu, yetki belgesi verilmesinde aranan şartların taşındığını gösteren belgeler ile birlikte Bilgi Sistemi üzerinden yapılmaktadır. İlgili kurum ve kuruluşların elektronik bilgi sistemlerinden sağlanabilen belgeler, bu sistemlerden temin edilerek elektronik ortamda oluşturulan dosyada diğer başvuru evrakı ile birlikte saklanmaktadır.
Yönetmelik’in yürürlüğe girdiği tarih olan 14.04.2021 itibari ile faaliyette olan kuyum işletmelerinin 31.12.2021 tarihine kadar durumlarını Yönetmelik’e uygun hale getirerek yetki belgesi almaları gerekmektedir. Bilgi Sistemi’nin, Yönetmelik’in yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 6 ay içinde kurulması gerekmektedir.

3. Yetki Belgesi Verilmesinde Aranan Şartlar

Kuyum işletmesi perakende kuyum ticareti ile iştigal eden işletmeyi ifade etmektedir. Bir kuyum işletmesine yetki belgesiverilebilmesi için;

a. Meslek odasına kayıtlı olunması,
b. Gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olunması ve yetki belgesi başvuru tarihi itibarıyla vergi dairesine vadesi geçmiş borcunun bulunmaması,
c. Meslek odası ve vergi kayıtlarındaki iştigal konuları arasında kuyum ticareti faaliyetinin bulunması,
d. Kuyumcunun veya kuyum işletmesinin tam zamanlı çalışan en az bir personelinin ilgili ustalık belgesine sahip olması gereklidir.

Yetki belgesi verilmesinde aranan şartları taşıdığı anlaşılan işletmelere, başvuru tarihinden itibaren on gün içinde yetki belgesi verileceği şeklinde düzenleme mevcuttur. Başvurusu reddedilen işletmelere durum gerekçesi ile birlikte Bilgi Sistemi üzerinden bildirilmektedir.

Kuyumcuların ise 18 yaşını doldurmuş ve iflas etmemiş olması veya iflas etmiş olsa bile 09.06.1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu hükümlerine göre itibarının yerine gelmiş olması gerekmektedir.

Ayrıca kasten işlenen suçlardan dolayı toplam beş yıldan fazla hapis cezasına mahkûm edilmemiş veya devletin güvenliğine, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine, milli savunmaya ve devlet sırlarına karşı suçlar ile casusluk, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama, terörizmin finansmanı, kaçakçılık, haksız mal edinme, kumar oynanması için yer ve imkân sağlama suçlarından hüküm giymemiş veya ticaret ve sanat icrasından hükmen yasaklanmamış olması şartları aranmaktadır.

Kuyumcuların, ortaöğretim veya yükseköğretim kurumlarının kuyumculuk faaliyetleriyle ilgili alanlarından ya da bunlaradenkliği kabul edilen yurt dışındaki öğretim kurumlarından mezun olmaları durumunda ustalık belgesi şartı aranmamaktadır.

4. Yetki Belgesinin Yenilenmesi ve İptali

Yetki belgesi içeriğindeki bilgilerden herhangi birinde değişiklik olması durumunda, yetki belgesinin yenilenmesi gerekmektedir. Yenileme başvurusu, değişikliğin gerçekleştiği tarihten itibaren 10 içinde Bilgi Sistemi üzerinden yapılmalıdır.

Yetki belgesi;

(i) Yetki belgesi şartlarından herhangi birini kaybeden kuyum işletmesinin, bu durumun gerçekleştiği tarihten itibaren on gün içinde Bilgi Sistemi üzerinden yapacağı başvuru üzerine,
(ii) Yetki belgesi şartlarından herhangi birine sahip olunmadığının Bakanlık tarafından tespit edilmesi halinde,
(iii) Süresi içinde yenileme başvurusunda bulunulmaması nedeniyle Bilgi Sistemi üzerinden ya da yazılı olarak Bakanlık tarafından yapılan uyarı tarihinden itibaren 10 gün içinde yenileme başvurusunda bulunulmaması halinde,
(iv) Yönetmelik hükümlerine aykırı hareket eden kuyum işletmesine Bakanlık tarafından 10 günden az olmayacak şekildeverilen süre içinde aykırılığın ortadan kaldırılmaması veya aynı takvim yılı içinde tekrarlanması hallerinde iptal edilmektedir.

Yetki belgesi iptal edilen kuyum işletmesine bu durum gerekçesiyle birlikte Bilgi Sistemi üzerinden bildirilmektedir.
Yetki belgesi iptal edilen kuyum işletmesi ile kuyumcunun sahibi veya temsilcisi olduğu diğer kuyum işletmelerine iptal tarihinden itibaren 2 yıl süreyle yetki belgesi verilmemektedir.

5. Kuyum Ticaretinde Uyulacak İlkeler ve Kuyum İşletmesi Faaliyet Konuları

Kuyum ticaretiyle iştigal edilen işyerinde başka bir ticari faaliyette bulunulması Yönetmelik’e aykırıdır.
Kuyum işletmesinin kuyum niteliği taşımayan ürünleri iş yerinde bulundurması ve ürünlerin satışını yapması Yönetmelik ile yasaklanmıştır. Kuyum işletmesi, her türlü kuyum reklamında yetki belgesi numarasına ve yetki belgesindeki işletme adı veya unvanına yer vermeli, ticari örf ve adetler ile teamüllere uygun davranmalı ve yanıltıcı bilgi vermemelidir.

Kuyum işletmesi haksız ve hukuka aykırı davranış ve ticari uygulamalarda bulunamaz, hizmet verdiği kişileri yasa dışı uygulamalara teşvik edemeyecektir.

Kuyum işletmesi, kuyum ticaretinin yanı sıra;
(i) Kuyum bakım ve onarımı,
(ii) Opal, akik, kuvars gibi yarı kıymetli taşlar ile bu taşlardan yapılan süs eşyasının perakende satış, bakım ve onarımı,
(iii) Perakende saat satış, bakım ve onarımı,
(iv) Standart işlenmemiş kıymetli maden alım ve perakende satışı,
(v) Darphane tarafından kıymetli madenlerden üretilen ürünlerin alım ve perakende satışı,
(vi) Hammadde olarak kullanılmak üzere standart dışı işlenmemiş kıymetli maden alımı,
(vii) Kıymetli madenler aracı kuruluşu olmak kaydıyla 32 Sayılı Karar ve bu Kararın ikincil mevzuatında öngörülen faaliyetler,
(viii) Bakanlık tarafından uygun görülen diğer faaliyetler
Olmak üzere yukarıda belirtilen alanlarda faaliyette bulunabilmektedir.

Kıymetli madenler aracı kuruluşu olmak kaydıyla 32 Sayılı Karar ve bu Kararın ikincil mevzuatında öngörülen faaliyetlersaklı kalmak kaydıyla kuyum işletmesi, başkasının nam ve hesabına kuyum alım ve satım faaliyetinde bulunamadığının altını bu noktada çizmek gereklidir.

Ayrıca kuyum işletmesinin, kuyum veya herhangi bir menkulü emanet almaması ya da başka bir amaçla saklamaması Yönetmelik’in 10. maddesinin 3. fıkrasında düzenlenmiştir.

6. Bilgi Sistemi ve İlan

Bilgi Sistemi, kuyum ticaretinin takip ve kontrolü amacıyla Bakanlık tarafından oluşturulmaktadır. Bakanlık tarafından gerekli görülen bilgi ve belgeler, Bakanlık’ın belirlediği süre içinde ilgili kişi, kurum ve kuruluşlar ile kuyum işletmelerince Bilgi Sistemi’ne aktarılmalıdır.

Bilgi Sistemi ihtiyaç duyulan diğer bilgi sistemlerine entegre edilecektir.

Bilgi Sistemi’nin işletilmesinde 24.03.2016 tarihli ve 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu ve ikincil mevzuat kapsamında kişisel verilerin korunmasına yönelik her türlü teknik ve idari tedbir alınmaktadır. Yetki belgesine sahip kuyum işletmelerinin güncel listesi Bakanlığın internet sayfasında ilan edilmektedir.

7. Denetim ve Ceza Hükümleri

Yönetmelik’in uygulanması, uygulamada çıkan sorunlar ve şikâyetlerle ilgili denetim yapmaya yetkili kurum Bakanlık’tır.

Bakanlık, bu yetkisini il müdürlükleri aracılığıyla da kullanabilmektedir. Kuyum işletmelerinin faaliyetlerine konu kıymetli maden, taş ve eşyanın ayar ve niteliğinin belirlenmesi ile analizini gerektiren denetimler, Darphane ile birlikte yapılmakta olup bu hususlarda rapor düzenlenmesine yönelik iş ve işlemler Darphane tarafından gerçekleştirilmektedir.

Yetkili idareler, Bakanlığın talebi üzerine bu Yönetmelik kapsamında ön inceleme mahiyetinde denetim yapmakla görevlidir ve yetkili idareler tarafından yapılan denetimin sonuçlarının, denetimin sonuçlandığı tarihten itibaren on gün içinde il müdürlüğüne bildirilmesi gereklidir.

Yönetmelik’e aykırı hareket edenler hakkında Kanun’un 18 inci maddesinde öngörülen idari para cezaları Bakanlık tarafından uygulanır. Bu yetki, ayrıca il müdürlükleri aracılığıyla da kullanılabilecektir.

Oğuz Kara (kara@oguzkara.av.tr)

Deniz Bayraklı