Franchise Verenin Yükümlülüklerini Yerine Getirmemesi

Franchise sözleşmeleri, ticari hayatta sıklıkla tercih edilen iş modeli yapılarından biridir. Franchise sistemi, markalaşmış bir işletmenin (franchise verenin), ticari bilgi birikimini, sistemini ve markasını belirli koşullar altında bağımsız girişimcilere (franchise alanlara) kullandırmasına dayanmaktadır. Bu ilişki karşılıklı yükümlülükler doğurmaktadır. Franchise alanın yükümlülükleri genellikle geniş şekilde düzenlenmişken, franchise verenin yükümlülükleri zaman zaman göz ardı edilebilmektedir. Bu çalışmada franchise verenin yükümlülüklerini ihlal etmesinin sonuçları hukuki açıdan özet olarak ele alınacaktır.

1. Franchise Verenin Temel Yükümlülükleri

Franchise verenin başlıca yükümlülükleri şunlardır:

·       Marka ve sistemin kullanımını sağlamak: Franchise alan, markanın gücünden ve işleyiş sisteminden yararlanmak üzere bu sözleşmeye girer. Bu nedenle marka üzerindeki kullanım hakkının etkin ve yasal bir biçimde izni beklenir.

·       Sürekli teknik ve ticari destek sağlamak: Sistematik eğitim, operasyonel kılavuzlar, pazarlama desteği ve işletme danışmanlığı, franchise verenin asli destek yükümlülükleri arasındadır.

·       Sözleşme süresince dürüstlük ve sadakat ilkesine uygun davranmak: Franchise veren, franchise alanın ticari faaliyetini sekteye uğratacak davranışlardan kaçınmakla yükümlüdür. Eğer sözleşmede münhasırıyet ve bölge sınırlaması varsa aynı bölgede rakip bir franchise şubesi açmak, haksız rekabet oluşturabilir.

·       Franchise alanın ticari başarısını destekleyecek şekilde hareket etmek: Marka itibarını korumak ve geliştirmek, ürün tedarik zincirini istikrarlı sağlamak, sistem güncellemelerinde bilgi paylaşımı gibi konular, destek yükümlülüğünün parçasıdır.

2. Yükümlülük İhlallerine Örnekler

Franchise verenin yükümlülüklerini ihlal etmesine ilişkin örnekler şunlardır:

·       Eğitim ve destek hizmetlerinin hiç verilmemesi veya eksik verilmesi

·       Tescilli markanın koruma altına alınmaması

·       Sözleşmeye aykırı olarak aynı bölgede başka franchise şubesi açılması

·       Mal ve hizmet tedarikinin kesintiye uğraması

·       Sistemin güncellenmemesi veya uyumsuz hale gelmesi

·       Marka itibarına zarar veren reklam stratejileri.

3. Hukuki Sonuçlar

Franchise verenin yükümlülüklerini ihlal etmesi, aşağıdaki hukuki sonuçlara yol açabilir:

·       Sözleşmenin haklı nedenle feshi: Franchise alan, ihlal ciddi boyutta ise sözleşmeyi tek taraflı olarak ve tazminatsız feshedebilir.

·       Tazminat talebi: İhlal nedeniyle uğranılan maddi ve manevi zararlar için franchise verene karşı tazminat davası açılabilir.

·       Haksız rekabet iddiası: Franchise verenin haksız şekilde bölge sınırlamasını ihlal etmesi durumunda, Türk Ticaret Kanunu kapsamında haksız rekabet davası açılabilir.

·       İhtiyati tedbir ve delil tespiti talepleri: Franchise alan, sözleşme ihlallerinin ispatı ve marka zararının önlenmesi için mahkemeden ihtiyati tedbir ve delil tespiti isteyebilir.

4. Sonuç

Franchise sistemi, güçlü bir marka ile bağımsız girişimciyi buluşturan dinamik bir yapıdır. Bu sistemin sürdürülebilirliği ve güvenliği, tarafların yükümlülüklerine sadık kalmasıyla mümkündür. Franchise verenin destek, sadakat ve sistem sağlama yükümlülüklerini ihlal etmesi halinde, franchise alan ciddi zararlar görebilir ve bu ihlaller yargı organları nezdinde hak arama yollarını gündeme getirebilecektir. Bu nedenle, franchise verenin yükümlülüklerini açıkça belirleyen, dengeli ve şeffaf sözleşmelerin yapılması, olası uyuşmazlıkların önlenmesinde kritik rol oynamaktadır.

Av. Oğuz Kara

(kara@oguzkara.av.tr)